Nieuw Gebouw Gerrit Rietveld Academie en Sandberg Instituut

Op het terrein van de Gerrit Rietveld Academie en het Sandberg Instituut is gedreven door ruimtegebrek, tegenover het gebouw ontworpen door Gerrit Rietveld en naast de uitbreiding van Benthem en Crouwel, het completerende derde gebouw toegevoegd. De ontstane campus maakt ruimte voor een nieuwe setting voor het toonaangevende kunstonderwijs.

Gebruikersexpertise en experiment

Wat betreft de architectenselectie koos de kunstopleiding ervoor om dicht bij het karakter van de gemeenschap te blijven en een interne prijsvraag uit te schrijven. Fedlev won. Dit samenwerkingsverband van ontwerpers heeft zijn gebruikersexpertise tot concept gemaakt “Op deze kunstopleiding speelt experiment een belangrijke rol. Essentieel onderdeel hiervan is om over grenzen en door disciplines heen te kijken. De autonome afdelingscultuur droeg te weinig bij aan het interdisciplinair werken”, aldus architect Paulien Bremmer, initiator van Fedlev. Uitgangspunt voor de uitbreiding was de scenariogedachte; het maken van een collectieve, interdisciplinaire onderwijsomgeving. Het resultaat is een landschappelijk gebouw als backdrop voor het maken, ontmoeting en uitwisseling.

Interactie als uitgangspunt

In de voorontwerpfase ging Fedlev de samenwerking met Hootsmans architectuurbureau aan. Het in januari 2019 opgeleverde nieuwe gebouw heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit drie bouwlagen; één onder maaiveld en de bovenste uitkragend. Aan de straatzijde liggen naast elkaar de houtwerkplaats en de bibliotheek. Op de eerste verdieping zijn de ruimtes bestemd voor studenten van het Sandberg Instituut. De overige ruimten in het gebouw zijn gedeelde functies als assemblagehal, auditorium en filmstudio.

Door een beperkte herschikking van het programma van de bestaande gebouwen is rondom de begane grond een collectief maaiveld ontstaan. De glazen gevel van de uitbreiding is op veel plekken te openen waardoor interactie in de ruimte tussen de gebouwen wordt gefaciliteerd. De plek die de nieuwbouw op maaiveld inneemt wordt teruggegeven als gemeenschappelijk werkdak voor exposities, performances of het maken van tijdelijke constructies.

Om interdisciplinariteit te stimuleren zijn op de verschillende verdiepingen door de gebouwen heen, projectruimtes gecreëerd. De ruimten bieden studenten plek om vrij tussen de afdelingenstructuur, samen te werken en te experimenteren.

Architectonische uitwerking

Vloeren en functies in het gebouw zijn op meerdere manieren met elkaar verbonden doordat ze onderdeel zijn van een landschappelijke ruimtelijkheid. Transparantie en visuele verbandenbepalen het interieur. Trappenhuizen en gangen ontbreken waardoor ‘het maken’ doorlopend zichtbaar is en interdisciplinair wordt uitgewisseld.

Wisselende vaak industrieel gematerialiseerde vloeren en wanden definiëren opeenvolgende plekken. De diversiteit aan ruimten wordt opgevoerd met de introductie van de ‘white spaces’ binnen het ontwerp; onderdelen van het interieur die door derden binnen de gemeenschap zijn ontworpen en uitgevoerd.

Door een slimme en low-tech opbouw van de buitengevel wordt natuurlijk geventileerd en zijn technische installaties tot een minimum beperkt. Zo is in een gezond binnenklimaat voorzien. Door de overstekken en de gewoven staalgevel wordt verhitting door zoninstraling beperkt. Onder de overstekken ontstaan overgangsruimte om te claimen en onder te werken.

Het gebouw is een sociale ruimte waar de functies onderwijs, ontmoeting, verblijf en collectiviteit op een vanzelfsprekende manier plek krijgen en ruimtelijk in elkaar overvloeien, en waar wisselende perspectieven de onderwijsomgeving voeden. Een interactieve en dynamische setting voor ‘het maken’ en voor experiment. Een gebouw dat ideeën, gedachten en werk in beweging brengt.

Studio Paulien Bremmer

Studio Paulien Bremmer is een multi- en interdisciplinair opererend architectenbureau dat zich richt op het onderzoek en streeft naar de uitvoering van een architectuur van mogelijkheden.